As guerras non son gloriosas

Tiña un especial interese en visionar este film alemán do ano 1930 posto que foi esta unha das primeiras producións sonoras que se exhibiron no Teatro Principal de Ourense. Westfront 1918, titulada en España Cuatro de infantería seguindo de xeito literal o subtítulo Vier von der Infanterie, foi dirixida por Georg Wilhelm Pabst, un dos máis destacados directores da cinematografía xermana ao que lle debemos títulos como La caja de Pandora, La ópera de los tres centavos e Don Quijote.

O filme é marcadamente antibelicista pero non transmite ningunha mensaxe política máis alá do recoñecemento fraternal entre un soldado francés e outro alemán, os dous agonizantes, nos momentos finais do mesmo e un título final que semella unha advertencia. É máis ben unha mostra contundente da atrocidade e sinsentido da guerra e das devastadoras consecuencias da mesma na moral dun pobo e dun país. O inimigo está ausente e non hai aspiracións patrióticas na realización. Non hai heroes, non hai supervivintes.

Os nazis prohibiron máis tarde a súa exhibición pois consideraban que este tipo de películas fomentaban o "derrotismo covarde" entre os alemáns.

Chaman a atención as escenas filmadas nas trincheiras, que ocupan a maior parte da película. Pabst non renunciou a amosar o máis duro da guerra, o afundimento dos túneles, a man dun dos protagonistas sobresaíndo do fango pedindo socorro, os mutilados, os cegos, o desengano doutro dos soldados cando de permiso descobre o adulterio da súa muller esfameada, etc. É maxistral o uso do son, especialmente o dos bombardeos, disparos e berros dos oficiais, combinado con longos planos de silencio en hábil contraste.

Ollando estas terribles imaxes das trincheiras da Primeira Guerra Mundial non podo evitar lembrar aquel emotivo poema de Wilfred Owen, o poeta británico falecido na Batalla do Sambre xusto unha semana antes do Armisticio, na que denunciaba a falsidade do verso de Horacio que glorificaba morrer polo ben da patria. As guerras non teñen nada de glorioso.

If in some smothering dreams you too could pace

Behind the wagon that we flung him in,

And watch the white eyes writhing in his face,

His hanging face, like a devil's sick of sin;

If you could hear, at every jolt, the blood

Come gargling from the froth-corrupted lungs,

Obscene as cancer, bitter as the cud

Of vile, incurable sores on innocent tongues,–

My friend, you would not tell with such high zest

To children ardent for some desperate glory,

The old Lie: Dulce et decorum est

Pro patria mori.

(Si tú también pudieras, en tus sueños,

caminar tras el carro adonde lo arrojamos

y ver cómo sus ojos se marchitan,

ver su rostro caído, como un demonio hastiado;

si pudieras oír con cada sacudida

cómo sale la sangre de su pulmón enfermo,

obscena como el cáncer, amarga como el vómito

de incurables heridas en lenguas inocentes,

amigo, no dirías entusiasta

a los muchachos sedientos de una ansiosa gloria

esa vieja mentira: Dulce et decorum est

pro patria mori.)